Stopa funkcjonalna

Nasza kultura trzyma cały czas stopę na uwięzi. Nie jest to przesada w ustach fizjoterapeuty, trenera medycznego, który codziennie zmaga się z problemami natury funkcjonalnej ciała klienta. Od wczesnych miesięcy życia ubieramy dzieciom buty, a gdy uczą się chodzić, to zamiast pozwolić badać receptorom stopy podłoże i szukać naturalnej równowagi ciała, zakładamy twarde, stabilne obuwie. To przyczynia się do późniejszych problemów z brakiem stabilizacji i równowagi.

Obserwujemy spazmatyczne poszukiwania idealnej pary butów do biegania. Czujemy, że gdzieś jest doskonała para, która wykuruje nasze stopy, która sprawi, że zaczniemy szybciej biegać, bez trudu i mozołu, bez bólu stóp, ścięgien, stawów. Poszukujemy idealnych skarpet, rajstop, które niwelują zmęczenie, powodują, że nasze nogi nie puchną. Producenci natomiast prześcigają się w nowinkach, technologiach, innowacjach, aby nam to ułatwić…

Stopa człowieka potrzebuje dużo uwagi i zainteresowania. Od tej małej części ciała zaczynają się problemy z techniką biegania, chodzenia, skakania. Zablokowanie w obrębie stawu skokowego powoduje dużą ilość zmian we wszystkich nawykach ruchowych. Prawie we wszystkich dyscyplinach sportowych nasze stopy rozpoczynają ruch. Wysokiej klasy zawodnik potrafi z podłoża, poprzez stopę i goleń, zmagazynować i przetransportować energię potrzebną do danego ruchu.

Jeśli zawodnik posiądzie wiedzę, jak dobrze funkcjonować w dole swojego ciała oraz jednocześnie wzmocni i uelastyczni tkanki stopy, będzie mu o wiele łatwiej przejść przez bardzo duże obciążenia treningowe bez kontuzji i dojść do wysokiego wyniku sportowego.

BW_IMAGE_WIZERUNKOWE_10

Prawie wszyscy nasi klienci mają problemy ze stopami. Podczas ćwiczeń zauważamy, że źle stawiają stopę, a później ich kolano wędruje w innym kierunku niż powinno, biodro sztywnieje i nie chce poddać się ćwiczeniom. Sytuacja przemieszcza się w wyższe segmenty ciała i powoduje zniszczenia w obrębie kręgosłupa. Dla przerwania tego łańcucha winni jesteśmy naszym klientom przeprowadzenie diagnozy ich stóp. U wszystkich musimy uwzględnić takie czynniki jak wiek, płeć, zawód, aktywność w czasie wolnym. Jeśli mamy do czynienia z bólami, pytamy o czynniki wyzwalające, rodzaj bólu, sposób powstawania, promieniowanie. Stopy powinny być badane porównawczo, prawa do lewej, a także z okolicami powyżej (goleń, kolano). Musimy uwzględnić także osie kończyn. Bardzo rzadko pamiętamy o tym, aby ocenić buty klienta (kształt, nieregularności w ścieraniu podeszwy). Oprócz badania palpacyjnego i określenia ruchomości, stopa powinna być obejrzana podczas znoszenia obciążeń podczas różnych czynności.

Znamy powagę łuków stopy. Zdajemy sobie sprawę, że jeśli któryś z łuków obniża się, zmniejsza się amortyzacja całego ciała. Pozostałe łuki stopy muszą zapracować na stabilność i mamy bardzo prostą drogę do przeciążenia pozostałych tkanek. Dość często spotyka się klientów z bólami w przodostopiu, do którego dochodzi przez obniżenie łuków poprzecznych stopy, przeciążenie więzadeł i ścięgien.

Nieleczone bóle mogą doprowadzić do metatarsalgii, palców szponiastych, młoteczkowatych oraz palucha koślawego. Każdy z nas teraz krzywi się na myśl o tych deformacjach stopy. Dlatego z pełną odpowiedzialnością i troską o naszych klientów ćwiczmy na boso i cały czas obserwujmy, testujmy funkcjonowanie stopy podczas innych czynności.

Rozcięgno podeszwowe jest bardzo ważną funkcjonalną strukturą stopy, która warunkuje wysokość wyskoku i szybkość biegu. Powięź ta tworzy cięciwę łuku i pozwala na ciągłe utrzymywanie kości stopy w zwartej konstrukcji. Rozcięgno utrzymuje kość piętową oraz głowy pierwszej i piątej kości śródstopia we właściwej relacji względem siebie. Funkcjonowanie rozcięgna stopy jest widoczne w wyższych segmentach. Problemy w tej części powięzi przekazywane są w postaci błędnych sygnałów wyżej. Dzieje się to nie tylko przez układ nerwowy, ale także przez układ powięziowy na różnych systemach informowania. Ograniczenia ruchomości stopy i stawów skokowych są związane ze skracaniem mięśni kulszowo–goleniowych, ustawieniem lordozy lędźwiowej i szyjnej. Nie bagatelizujmy powagi wad stóp, bo mają one odzwierciedlenie w funkcjonowaniu człowieka we wszystkich czynnościach.

DSCF7662

Podczas chodu, obciążenie na powięź podeszwową jest większe prawie trzy razy od ciężaru ciała. Moment działania siły na te struktury znacznie przekracza obciążenie na ścięgno Achillesa i więzadła krzyżowe. W kontekście zbyt dużego napięcia i braku elastyczności stopy i stawów skokowych powodujemy narażanie tkanek podudzia na kontuzje przy dużych obciążeniach. Dlatego każda technika rozluźniająca struktury stopy i kostki pomaga w sposób bezpośredni i natychmiastowy w ustawieniu wszystkich struktur powyżej (zmiany w układzie piszczel – strzałka, stawy skokowe – staw kolanowy, staw kolanowy – staw biodrowy). Nasza korekcja i praca nad sprawnością jest naprawdę widoczna w postaci lepszego ruchu całego ciała, ponieważ elastyczna stopa lepiej przenosi obciążenia.

Podejście nowoczesnego trenera do klienta nie może się opierać tylko na budowaniu sprawności w oparciu o mięśnie zewnętrzne, na obserwacji i ocenie ogólnej. W osiągnięciu wysokiej jakości treningu dla wzmocnienia potencjału zdrowia i sprawności musimy spojrzeć głębiej i od samej podstawy, a to da nam szansę szybkiego dojścia do wyznaczonego celu treningowego.

Trenerom, którzy nie do końca są przekonani o powadze stania na mocnych, elastycznych stopach, polecam zrobienie eksperymentu: po przetestowaniu przysiadu klienta poprośmy, aby zdjął obuwie (może nawet pozwoli na zdjęcie skarpet;)) i zróbmy test ponownie patrząc na funkcjonowanie stopy. Uzyskamy w ten sposób bardzo dużo cennych informacji o sprawności co pomoże nam holistycznie zająć się klientem. Zadbajmy o stopy. Polecam 🙂

 

Autorka artykułu:

Małgorzata Muzyka-Kopera
Fizjoterapeuta, trener, instruktor, szkoleniowiec BODYWORK.
Trening osobisty – Poznań. 

Poprzedni artykuł

Joga w pojęciu funkcjonalnym

Następny artykuł

Instrukcja obsługi ciała

Kategorie

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *